CHP-Millet TV anlaşması: Medya etiğinde madalyonun diğer yüzü
Medyanın büyük bölümünün hükümetin kontrolünde olduğu Türkiye’de medya etiği ve editoryal bağımsızlık tartışmaları bu kez ana muhalefet partisi CHP ile Halk TV arasında varılan anlaşmayla alevlendi.
CHP ve Halk TV anlaşmasını kamuoyu CHP Medya Politikaları Genel Başkan Yardımcısı Eren Fazilet’in gönderdiği fesih ihbarnamesi ile öğrendi. Fazilet hafta sonu yaptığı açıklamada, “Partimiz, Halk TV televizyon kanalı ile partimiz arasında akdedilen ve söz konusu olan 01.01.2023 tarihli protokolün 6.3. maddesi kapsamında fesih hakkını tek taraflı olarak kullanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin (Sayıştay) denetimine gitti ve Halk TV ile tüm ilişkimiz bitti” ifadelerini kullandı.
Ardından Halk TV’de yayınlanan bir programın Erdem’in talimatıyla engellenmeye çalışıldığı iddia edildi. Halk TV, söz konusu anlaşmanın CHP’nin kümelenme toplantılarının, parti açıklamalarının ve reklamlarının yayınlanmasını kapsadığını ve Sayıştay’ın denetiminden geçtiğini açıklasa da tartışmalar burada bitmedi.
Cafer Mahiroğlu anlaşmayı savundu
Eren Fazilet, çeşitli medya kuruluşlarına verdiği demeçlerde, “Halk TV CHP tabanını ve kamuoyunu demoralize etmeyi amaçlayan bir yayın hattı yürütüyor” diyerek fesihlere işaret ederek, diğer yayın kuruluşlarıyla da benzer anlaşmalar yaptıklarını söyledi. .
CHP Genel Başkan Yardımcısı Eren ErdemFotoğraf: Getty Images/AFP/ N. Savaş
Halk TV’nin sahibi Cafer Mahiroğlu, Gazeteci Fatih Altaylı’nın YouTube kanalına yaptığı açıklamada reklamsız yayın için para almadıklarını belirterek yaptıkları anlaşmayı savundu.
CHP’nin anlaşma çerçevesinde Halk TV’ye nasıl ödeme yaptığı CHP veya Halk TV yönetimi tarafından kamuoyuna açıklanmadı.
Peki, sözleşmenin feshinden sonra ne oldu medya etiği ve siyasi partiler ve medya çıkarları hakkında konuşuyor?
Kutuplaşmanın sonucu “muhalif gazetecilik”
Medyanın bağımsızlığı ve gazetecilik etiği unsurlarıyla uyumu, demokrasinin sağlıklı işlemesi için büyük değer taşımaktadır. Türkiye’de ise 2008 yılından itibaren yazılı ve görsel medyanın iktidara yakın sermaye kümelerinin kontrolüne girmesiyle gazeteciler üzerindeki baskı artmış ve ortaya çıkan kutuplaşma yeni bir tanımı da beraberinde getirmiştir: Muhalif gazetecilik.
DW Türkçe’ye konuşan Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, CHP’nin Halk TV ile imzaladığı anlaşmayı feshetmesini tartışırken Türkiye’deki medya ortamını görmezden gelmeyi doğru bulmuyor.
Bildirici, devletin tüm imkanlarının, özel sektörün ve belediyelerin reklam ve sponsorluklarının devlet medyasının hizmetinde olduğunu, mali baskı altında bulunan muhalif medyanın reklam-reklam ambargoları ile karşı karşıya kaldığını belirterek, RTÜK ve Basın İlan Kurumu. Yıllardır bu medya kuruluşlarını desteklediğini açıklıyor.
“Halkın TV anlaşması tek anlaşma değil”
CHP’nin Halk TV’ye “reklam, kampanya videosu, grupların canlı yayını ve basın toplantıları” için yaptığı ödemeler yeni değil ve Anayasa Mahkemesi’nin 2009 mali denetim raporunda CHP’nin Halk TV’ye canlı yayın maliyeti olarak yaptığı ödemelerin dökümü yer alıyor. . Bildirici, CHP’nin 5 TV kanalı, 3 radyo ve 18 gazete ile benzer anlaşmalar yaptığını belirtiyor.
Medya Ombudsmanı Faruk BildiriciFoto: özel
Ancak Bildirici, muhalif medyanın devamına katkıda bulunurken gazeteciliğin heba edilmemesi gerektiğini vurgulayarak, CHP’nin Halk TV ve diğer medya kuruluşlarıyla yaptığı anlaşmaların etik ihlallere yol açtığına dikkat çekiyor.
Siyasi olayların yayınının “haber değeri” esas alınarak yapılması gerektiğine işaret eden Bildirici, CHP olaylarında “haber değeri” yerine “ödenecek para”nın gazetecilik unsurlarının açık ihlali olduğunu söylüyor. CHP toplantılarının para karşılığında yayınlandığını kaydeden Bildirici, “Bu bir reklam veya ‘sponsorlu yayın’ gibi uyarılar yapılmadan canlı yayın yapmak seyirciyi kandırıyor, üstü kapalı reklam/tanıtım yapıyor” diyor.
Öte yandan Bildirici, haber ve mali bağların bu şekilde iç içe geçmesinin yasallaştırılmasının, belediyeler, sağlık ve eğitim gibi siyaset dışı konularda para karşılığı yayın yapmakla sonuçlanabileceği uyarısında bulunuyor.
“Editör bağımsızlığı risk altında”
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Avrupa’daki siyasi partilerin genel izleyici kitlesine sahip medya kuruluşlarının çeşitli etkinliklere sponsorluk yapabileceğini veya medyanın belirli bir konuda siyasi partilerle iş birliği yapabileceğini söyledi. belli bir dönemde. Avrupa’daki bu tür işbirliği durumlarında, medyanın halka her zaman ilk elden kanıtlaması gereken şey, bu konunun yorumcuları veya gazeteci ekibiyle birlikte inceleneceği ve birçok farklı perspektiften çalışacağı güvencesidir.
Önderoğlu’na göre Türkiye’de bu tür anlaşmalar ve biçimsel ekonomik işbirlikleri çoğu zaman medyayla ortaklık yapanları editoryal açıdan rahatlatacak bir formatta oluyor. “Dolayısıyla bu tür bir işbirliği, medyanın bir konuya yakınlığı ve yayınlarında ayrı bir yer ayırması çok rahatsız etmese de Türkiye’de neredeyse hiç olmayan bir faktör nedeniyle bu işbirliği risk altındadır. yani editoryal bağımsızlıktır” diyen Önderoğlu, şunları ekliyor:
“Türkiye’deki bu iş birliğinin tarihi, gazeteciliği makul bir dostluk ortamında tutuyor ki, kamuoyunun ve o medya kuruluşlarının bakış açısı bir anda seçimlerden sonra biraz ses çıkaran gazetecilere ve çıkar sağlamaya çalışan gazetecilere değişiyor. biraz eleştirel tavır.İş birliği yaptığı ortamın her zaman dibine inecek şekilde niyetler ortaya koyması karşılığında bir ticari veya başka herhangi bir sözleşmenin parçası haline getirilebilir.”
“Kutuplaşmaya katkı sağlıyor”
Özellikle Gezi olaylarının ardından, iktidarın kutuplaştırıcı dilinin de etkisiyle toplumun bir kesiminin kriminalize edildiği bir döneme giren Türkiye’de kutuplaşma medyaya da yansıdı. Ancak uzmanlara göre kutuplaşma; kamuoyunun gerçekleri öğrenme hakkını ortadan kaldıran tarafsızlık, tarafsızlık ve doğruluk gibi gazetecilik ilkelerinden uzaklaşmasına neden olmuştur.
Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye Temsilcisi Erol ÖnderoğluFotoğraf: Getty Images/AFP/O. Köşe
Erol Önderoğlu, Türkiye’nin kuralları içinde sürekli olarak kendi istikrarını ve geleceğini düşünmek zorunda olan medyanın kendisine sunulan kuralları yerine getirdiği için kutuplaşmış bir tablo çizdiğine dikkat çekiyor.
Bunun sadece CHP ve Halk TV anlaşmasıyla ilgili olmadığına değinen Önderoğlu, Türkiye’de medyanın bankalar ve diğer kurumlarla yaptığı çok boyutlu anlaşmaların ve imzaların medyaya belli bir entelektüel sadakatle hareket etmeyi her zaman güçlü bir ön koşul haline getirdiğini vurguluyor.
Önderoğlu, “Dolayısıyla Türkiye’de sağlıklı bir medya ortamı görmenin ön koşulu, kendi ayakları üzerinde durabilen bir medyanın genel olarak izlenebilmesi ve geniş toplumsal kesimleri dikkate alan yayınlar yapmasıdır. Bence Türk medyasının yumuşak karnı editoryal bağımsızlıktır, yani kendi editoryal yayınını finansöre, alacaklıya, hükümete, muhalefete veya çeşitli siyasi güçlere karşı koruyamaz.
“İktidar medyasında bir emsal”
DW Türkçe’ye konuşan Medya ve Hukuk Araştırmaları Derneği (MLSA) Eşbaşkanı Avukat Veysel Ok, CHP ile Halk TV arasındaki anlaşma hukuki bir sorun teşkil etmese de muhalefet medyasının iktidara benzer bir yapıyla yönetildiğini gösteriyor. medya.
“Burada sıkıntılı olan Halk TV’nin bunu şeffaf bir şekilde kamuoyuna aktarmıyor olması” diyen Ok, şöyle devam etti: “Bu anlaşma bize gösterdi ki muhalefet medyası aslında hükümete benzer bir yapıyla yönetiliyor. medya ve etik ilişkisi, özellikle de devlet medyasında eleştirdiğimiz durum.Bu anlamda Türk medyasının bağımsızlığı ve bilgi akışının sınıftan düştüğünü söyleyebiliriz.”
Anlaşmanın Sayıştay’a iletilmesinin alenileştiği anlamına gelmediğini vurgulayan Ok, “Çünkü Sayıştay’a sunulan denetim raporlarını vatandaşın, televizyon izleyicisinin ya da bizim inceleme zorunluluğumuz yok. Halk TV’nin yaptığı en büyük ahlaksızlık bence bu raporu Sayıştay’a göndermek, “Artık kamuoyuna açıkladık, artık herkes biliyormuş algısını dayatıyor” diyor.
Avukat Veysel OkFoto: Veysel Ok
Ok, seçim öncesi bilgi veya kan akışı yerine kamuoyu oluşturmaya yönelik bir yayın politikasının birçok kişinin mağduru olduğu görüşünü paylaşarak, “Televizyon yayıncılığının temel görevi halka bilgi aktarmaktır. veya var olan görüş ve düşünceleri aktarmaktır.Ancak Halk TV’nin bunu yaptığını artık biliyoruz.Bunun yerine bir siyasi parti için kamuoyu oluşturma,bir siyasi partinin görüşünü yayma görevini üstlenmiştir.Bunun olacağını düşünmüyorum. Doğru, Sayıştay’a rapor göndermenin bunu meşrulaştırdığını düşünmüyorum.”
Avrupa’da herhangi bir televizyon kanalının bir siyasi partiyle sözleşme yapıp para aldığı ve bu konuda kamuoyuna şeffaf bilgi vermediği takdirde tamam maddi ve cezai olmak üzere farklı hukuki yaptırımlar olabileceğini ve Türkiye’de böyle bir durum sözün öznesidir. olmadığını belirtiyor.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
